Ακτινοπροστασια

Πόση ακτινοβολία θα πάρω γιατρέ; είναι επικίνδυνη;
– Έχει πολλή ακτινοβολία η Πανοραμική που θα κάνει το παιδί μου; Εξαρτάται από το είδος/τεχνολογία της Πανοραμικής, την κατάσταση του εξοπλισμού και την γνώση του προσωπικού. Αν γίνει με σύγχρονο ψηφιακό μηχάνημα με ανιχνευτή (sensor) Flat Panel η δόση είναι ελάχιστη και δεν ενέχει κινδύνους για το παρόν ή το μέλλον του παιδιού (ούτε καν του εμβρύου). Αν γίνει με ένα παλιό αναλογικό μηχάνημα και μετά ψηφιοποιηθεί η πιθανή δόση είναι πολλαπλάσια (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι επικίνδυνη). Ίσως ένα παλιάς τεχνολογίας ψηφιακό πανοραμικό με ελλιπή συντήρηση να δίνει μεγαλύτερη δόση.

– Η οδοντιατρική τομογραφία έχει δόση σαν μια αξονική τομογραφία;
Όχι η τεχνολογία CBCT έχει σημαντικά χαμηλότερες δόσεις ακτινοβολίας από την ιατρική αξονική τομογραφία. Αν μάλιστα έχει και τεχνολογία Ultra Low Dose, τότε η δόση είναι ασύγκριτα χαμηλότερη.

-Είμαι έγκυος, μπορώ να κάνω πανοραμική ή CBCT;

Η απάντηση είναι ναι. Εμείς φροντίζουμε γενικά να βάζουμε πρόσθετη προστασία για το ενδεχόμενο η γυναίκα να μην το γνωρίζει. Αλλά και χωρίς ειδική προστασία, η δόση που θα πάρει το έμβρυο δεν θα το βάλει σε κίνδυνο αν τηρηθούν οι προϋποθέσεις σωστού μηχανήματος και τεχνικής.

Θα σας παραπέμψω αρχικά στη σελίδα της Παγκόσμιας επιτροπής ατομικής ενέργειας και σε ανάλογες ιστοσελίδες ενημέρωσης.

https://www.iaea.org/resources/rpop/health-professionals/dentistry/radiation-doses

Ειδικά για τα παιδιά υπάρχει ο οργανισμός Image Gently αφιερωμένος στην ενημέρωση γονιών αλλά και επαγγελματιών σχετικά με την ακτινοπροστασία των παιδιών. Συμμετέχουμε από το 2014 στο πρόγραμμα.

https://www.imagegently.org/Procedures/Dental

Δυό λόγια λοιπόν για τις μονάδες μέτρησης που προκαλούν σύγχυση ακόμη και στους γιατρούς.
Η δόση μετρημένη από το μηχάνημα είναι μια αντικειμενική δόση εισόδου και η μέτρηση γίνεται σε
Gy (Gray), mGy, μGy. Σαν μέτρο σύγκρισης είναι πολύ χρήσιμο για εμάς αλλά πρακτικά αδιάφορο για τις στοχαστικές επιπτώσεις στην υγεία σας.
Για παράδειγμα στην οδοντιατρική τομογραφία κωνικής δέσμης (CBCT) διαπιστώσαμε ότι με τα νέα μας μηχανήματα και το πρωτόκολο Ultra Low Dose, σε συγκριτική εξέταση παιδιού πετύχαμε να έχουμε την ίδια ποιότητα εικόνας με το 25% της δόσης της αρχικής εξέτασης.
Το μηχάνημα όμως δεν “ξέρει” τι θα ακτινοβολήσουμε με την δόση αυτή και τις πιθανές επιπτώσεις.
Εδώ υπεισέρχεται η μέτρηση σε mSy, μSy, που μας δίνει την δόση σε συνάρτηση με το όργανο ή περιοχή που ακτινοβολείται. Υπάρχουν συντελεστές που καθορίζουν ότι για παράδειγμα επειδή τα άκρα ή ο εγκέφαλος είναι πολύ ανθεκτικότερα όργανα τα μSy είναι πολύ λιγότερα από όσα αν ακτινοβολήσουμε την κοιλιά. Επίσης έχουν σημασία μελέτες επίπτωσης στην ακτινοβόληση του εμβρύου. Έχει προκύψει ότι οι οδοντιατρικές ακτινοβολήσεις δεν έχουν επίπτωση στο έμβρυο ακόμη και αν δεν έχει μπει καμιά πρόσθετη προστασία. Αυτό αφορά στην ενημέρωση γυναικών που υποβλήθηκαν σε ακτινολογικό οδοντιατρικό έλεγχο και κατόπιν διαπίστωσαν την εγκυμοσύνη. Στις γυναίκες που το αναφέρουν πρέπει πάντα να παίρνουμε μέτρα προστασίας ακόμη και μόνο για ψυχολογικούς λόγους ώστε να αποβάλλουν τους φυσιολογικούς φόβους τους. Όπως φαίνεται από τα links που παρέθεσα, μια πρακτική αναλογία είναι η αντιστοίχηση με την ημερήσια δόση που παίρνουμε καθημερινά από το περιβάλλον. Θεωρητικά η δόση από τα αμιγώς ψηφιακά συστήματα DR, έχουν πολύ μικρότερες δόσεις από τα αναλογικά ή από τα μικτά ψηφιακά CR. Δυστυχώς υπάρχουν πολλά ψηφιακά συστήματα που δίνουν πολύ μεγάλες δόσεις είτε γιατί είναι παλιοί οι αισθητήρες τους και έχουν φθαρεί, είτε ακόμη χειρότερα επειδή δεν έχουν καν άδεια λειτουργίας από την Ελληνική επιτροπή ατομικής ενεργείας (Δημόκριτος) και κατά συνέπεια δεν υποβάλλονται στους απαιτούμενους αρχικούς ελέγχους και επανελέγχους και το προσωπικό δεν είναι εκπαιδευμένο (πχ βοηθός οδοντιάτρου δεν έχει τις γνώσεις να εκτελεί πανοραμικές ή τομογραφίες) ενώ και οι οδοντίατροι απαιτείται να έχουν ειδικές μεταπτυχιακές σπουδές. Να μην ανησυχείτε λοιπόν για τις επιπτώσεις. Να κάνετε σωστές επιλογές και έρευνα για να έχετε την βεβαιότητα ότι η εξέταση γίνεται σωστά και με την λιγότερη δυνατή δόση.

Τέλος αν σας ενδιαφέρει να δείτε την πραγματική διαγνωστική λογική δείτε το:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26730375

Μια ακτινογραφία θώρακος στο παιδί έχει δόση μέχρι 0.01 mSv.
Αυτή η δόση αντιστοιχεί στην φυσιολογική δόση περιβάλλοντος που θα πάρει το παιδί σε μια μέρα.
Ασφαλώς υπάρχουν εξετάσεις που έχουν σημαντική δόση ακτινοβολίας.
Σας προτείνουμε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.imagegently.org όπου στο σχετικό άρθρο με τίτλο What Parents Should Know, θα βρείτε αναλυτικές χρήσιμες πληροφορίες.

Το πρωτοποριακό αυτό πρωτόκολλο είναι κατοχυρωμένο από την Φινλανδική εταιρεία Planmeca, από όπου έχουμε προμηθευτεί και για τα δύο ιατρεία μας το ψηφιακό μηχάνημα για όλο το εύρος των οδοντιατρικό εξετάσεων. Η μείωση της δόσης είναι μέχρι και 77% πιο κάτω χωρίς να ελαττώνεται η ποιότητα της εξέτασης. Είναι το πλέον ιδανικό και ασφαλές για όλα τα παιδοδοντιατρικά περιστατικά.

Σε κάθε κατηγορία εξετάσεων που χρησιμοποιούνται ακτίνες Χ πρέπει να τηρούνται συγκεκριμένα πρωτόκολλα, τα μηχανήματα να είναι σύγχρονα και σωστά συντηρημένα, και οι εκτελούντες να έχουν επάρκεια και επαγγελματική συνείδηση. Επίσης, για όλες τις εξετάσεις ισχύουν κάποιες αρχές, όπως η αρχή της αιτιολόγησης, η οποία εξετάζει την αναγκαιότητα και το αναμενόμενο καθαρό όφελος μιας εξέτασης, και η αρχή της ελαχιστοποίησης ALARA (As Low As Reasonably Achievable), ώστε κάθε διαγνωστικό μέσο να χρησιμοποιεί τέτοιες μεθόδους, που οι δόσεις ακτινοβολίας να παραμένουν όσο το δυνατόν χαμηλότερες. Εάν τηρηθούν οι παραπάνω αρχές, τότε οι εξετάσεις με ακτίνες Χ είναι ασφαλείς.

Τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στην ακτινοβολία, επειδή είναι σε φάση ανάπτυξης. Άρα εμπιστευόμαστε στον παιδίατρό μας την απόφαση για την αναγκαιότητα μιας εξέτασης. Αυτός 

θα ακολουθήσει τις παραπάνω αρχές ακτινοπροστασίας, οπότε δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας. Παρ’ όλα αυτά, θα συμβούλευα τους γονείς να επιλέγουν ιατρεία με σύγχρονα μηχανήματα, που έχουν ειδικά προγράμματα για παιδιά, ώστε η δόση να είναι όσο το δυνατό μικρότερη. Ένα καλό παράδειγμα είναι οι εξετάσεις Full Spine και Full Leg, μέσω των οποίων διαπιστώνεται αν έχουν τα παιδιά σκολίωση ή ανισοσκελία. Αυτές γίνονται με ένα ειδικό σύστημα, ώστε με μια ακτινοβόληση να έχουμε απεικόνιση της σπονδυλικής στήλης και της λεκάνης ή και των κάτω άκρων, όσο ψηλό και να είναι το παιδί. Αυτό σημαίνει ότι το παιδί θα πάρει λιγότερη ακτινοβολία, από ό,τι με ένα απλό σύστημα, που απαιτεί δύο ή τρεις ακτινοβολήσεις, για να απεικονιστεί ολόκληρη η αντίστοιχη περιοχή.